Vào ngày 2 tháng 4 năm 2025, chính quyền Trump sẽ chính thức triển khai kế hoạch "Thuế quan tương hỗ toàn cầu", áp dụng mức thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu và có kế hoạch áp dụng thuế quan toàn diện đối với tất cả các quốc gia thâm hụt thương mại. Chính sách này đã gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu. Chỉ số đồng đô la Mỹ giảm 0,3% xuống còn 104,12 vào hôm nay. Mặc dù giá vàng giao ngay giảm nhẹ 0,02% xuống còn 3.110,95 USD/ounce, nhưng đã từng đạt mức cao kỷ lục là 3.148 USD trong phiên giao dịch. Mối lo ngại của thị trường về tính ổn định của hệ thống đô la Mỹ ngày càng gia tăng, và đằng sau "sự mù quáng có chọn lọc" của chính quyền Trump là những cân nhắc chiến lược sâu xa hơn.

1. Sự sụp đổ của hệ thống petrodollar

Kể từ khi Ả Rập Xê Út chấm dứt thỏa thuận petrodollar với Hoa Kỳ vào tháng 6 năm 2024, nước này đã dần áp dụng thanh toán bằng nhân dân tệ trong giao dịch dầu mỏ với Trung Quốc. Vào tháng 3 năm 2025, tỷ lệ thanh toán bằng nhân dân tệ trong hợp đồng cung cấp dài hạn do Saudi Aramco và Sinopec ký kết đã tăng lên 35%. Sự thay đổi này phá vỡ mô hình giao dịch dầu mỏ tập trung vào đồng đô la Mỹ kể từ năm 1974 và thúc đẩy quá trình chuyển đổi giao dịch năng lượng toàn cầu sang thanh toán đa tiền tệ.

2. “Cách mạng cơ sở hạ tầng” của quốc tế hóa RMB

Hệ thống thanh toán xuyên biên giới (CIPS) do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đứng đầu đã bao phủ 182 quốc gia và khu vực vào năm 2023, với 119 đơn vị tham gia trực tiếp và 1.362 đơn vị tham gia gián tiếp. Năm 2024, khối lượng công việc được CIPS xử lý đạt 96,7 nghìn tỷ nhân dân tệ, tăng 21,48% so với cùng kỳ năm trước. Việc cải thiện hệ thống này cung cấp hỗ trợ công nghệ cho các kịch bản như "nhân dân tệ dầu mỏ" và "nhân dân tệ khoáng sản", làm suy yếu sự độc quyền của đồng đô la Mỹ trong thương mại quốc tế.

3. Tái cấu trúc tiền tệ do địa chính trị thúc đẩy

Sau cuộc xung đột Nga-Ukraine, Nga đã chuyển đổi 40% dự trữ ngoại hối của mình thành vàng và thiết lập cơ chế thanh toán rupee-rúp và lira-rúp với Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và các nước khác. Các nước Trung Đông đang đẩy nhanh việc dự trữ vàng. Dự trữ vàng của Ngân hàng Trung ương UAE đã tăng 28% so với cùng kỳ năm 2024 và Ngân hàng Trung ương Qatar đã tăng lượng vàng nắm giữ thêm 15 tấn. Chiến lược dự trữ "vàng + tiền tệ địa phương" này đang làm lung lay nền tảng của đồng đô la Mỹ như một tài sản trú ẩn an toàn trên toàn cầu.

1. Tác động “con dao hai lưỡi” của chính sách thuế quan

Mặc dù chính sách thuế quan của Trump nhằm mục đích bảo vệ ngành sản xuất của Mỹ nhưng lại đẩy nhanh quá trình phi đô la hóa trên toàn cầu. Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez cảnh báo vào ngày 28 tháng 3 rằng nếu Hoa Kỳ áp thuế đối với Liên minh châu Âu, Liên minh châu Âu sẽ thực hiện "các biện pháp trả đũa nhanh chóng và đồng bộ". Cuộc đối đầu thương mại đã buộc các công ty phải tìm kiếm các loại tiền tệ thay thế để thanh toán. Ví dụ, Volkswagen đã đàm phán với các nhà cung cấp Trung Quốc để thanh toán một số phụ tùng bằng đồng euro.

2. “Ranh giới ẩn” giữa thâm hụt ngân sách và dự trữ vàng

Chính quyền Trump đang cân nhắc việc giảm bớt áp lực tài chính bằng cách định giá lại dự trữ vàng của mình. 8.133 tấn vàng do Kho bạc Hoa Kỳ nắm giữ có giá trị khoảng 760 tỷ đô la theo giá thị trường hiện tại, nhưng kế toán chính thức vẫn sử dụng tiêu chuẩn năm 1973 là 42 đô la một ounce. Nếu các quy tắc định giá được điều chỉnh, tài sản của Bộ Tài chính có thể tăng trực tiếp thêm 750 tỷ đô la Mỹ. Chiến lược "tiền tệ hóa vàng" này về cơ bản là nhằm gián tiếp phòng ngừa rủi ro mất giá của đồng đô la Mỹ bằng cách nâng cao vị thế của vàng.

3. Trò chơi giữa lạm phát và kỳ vọng cắt giảm lãi suất

Mặc dù chỉ số PMI sản xuất ISM của Hoa Kỳ giảm xuống còn 49 vào tháng 3 và chỉ số giá PCE cốt lõi tăng 2,8% so với cùng kỳ năm trước, vượt quá kỳ vọng, thị trường vẫn đang đặt cược rằng Cục Dự trữ Liên bang sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng 6. Dữ liệu của CME cho thấy khả năng cắt giảm lãi suất là 76%. Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm xuống còn 4,366%, kìm hãm đồng đô la Mỹ, qua đó đẩy giá vàng tính bằng đô la lên cao. Việc Trump "chấp thuận" việc đồng đô la Mỹ mất giá về cơ bản là để kích thích xuất khẩu thông qua đồng đô la yếu trong khi vẫn dành chỗ cho việc kiếm tiền từ nợ.

1. Điểm then chốt của chính sách

Nếu Trump áp đặt "thuế quan bừa bãi" đối với các đồng minh như Liên minh châu Âu và Nhật Bản trong thông tin chi tiết về thuế quan được công bố vào ngày 2 tháng 4, điều này có thể gây ra làn sóng bán tháo trái phiếu Hoa Kỳ của các nước G7. Đến năm 2024, Nhật Bản đã giảm lượng trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ nắm giữ 120 tỷ đô la và Đức đã giảm lượng trái phiếu nắm giữ 80 tỷ đô la. "Đợt bán tháo phi đô la hóa" này sẽ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng thanh khoản đồng đô la Mỹ.

2. Logic của việc “tháo neo” vàng

Khi tỷ lệ dự trữ đô la Mỹ giảm từ mức 59% hiện tại xuống dưới 50%, vàng có thể được nâng cấp từ "tài sản trú ẩn an toàn" thành "tiền tệ thay thế". Vào tháng 2 năm 2025, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ đã cho phép giao dịch hoán đổi đồng rupee và vàng. Sự đổi mới về "tiền tệ hóa vàng" này báo trước hình thái sơ khai của một hệ thống tiền tệ quốc tế mới.

Chính sách thuế quan của Trump đang định hình lại trật tự tiền tệ toàn cầu và việc ông "chấp nhận" sự suy giảm của đồng đô la Mỹ thực chất là đang đánh đổi lợi ích thương mại ngắn hạn để lấy sáng kiến ​​chiến lược dài hạn. Là công cụ phòng ngừa cuối cùng cho mục tiêu “phi đô la hóa”, giá trị tài chính của vàng đang trở về giá trị tiền tệ. Trong quá trình tái thiết quyền lực tiền tệ này, các nhà đầu tư cần cảnh giác với "thiên nga đen" là sự sụp đổ của hệ thống đô la Mỹ, đồng thời phải nắm bắt cơ hội lịch sử của vàng như một mỏ neo tiền tệ mới.